Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Unsurları Yaptırımı Görevli Mahkeme

10 Mayıs 2023

2359

Konu Başlıkları

Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçuna Dair Kanuni Düzenleme Nedir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Düzenlenmesi İle Korunan Hukuki Yarar Nedir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Unsurları Nelerdir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Yaptırımı Nedir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Faili Kimdir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Şikayet Süresi Ne Kadardır?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Şikayetten Vazgeçme Mümkün Müdür?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Uzlaşmaya Tabi Midir?
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Görevli Ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Karşılıksız Çek Nedir?

Çek ticari hayatta ödeme aracı olarak kullanılmaktadır. Çekin kullanılması bakımından muhatap daima bankadır. Çek kullanılacakken bankaya gidildiğinde çekte yer alan yani belirtilen miktar kadar paranın kişinin hesabında bulunmaması halinde çek karşılıksız çıkmaktadır. Bu durumda çek karşılıksız olarak adlandırılmaktadır.

Çekin karşılıksız çıkması halinde çekte yazan miktar banka hesabında bulunmadığından kişiye ödeme yapılmaz. Ödeme yapmayan banka bu çekin üzerine “karşılıksızdır” ibaresini basar ve çeki bu halde kişiye geri verir. Bu işlemin de tamamlanmasının ardından kişinin elinde karşılıksız çek olmuş olur.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçuna Dair Kanuni Düzenleme Nedir?

Karşılıksız çek düzenleme suçu, 5941 sayılı Çek Kanunu’nda “Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu” şeklinde yer almaktadır. 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. Maddesi düzenlenen çekin karşılıksız çıkması haline yöneliktir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Düzenlenmesi İle Korunan Hukuki Yarar Nedir?

Çek toplumda güvenilir bir ödeme aracı olarak görülmektedir. Bu nedenle bu suçun düzenlenmesi ile çekin toplum nezdindeki güvenilirliği ve çek hamilinin yani bu durumda çek mağdurunun malvarlığı korunmak istenmektedir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Unsurları Nelerdir?

Karşılıksız çek düzenleme suçundan dolayı failin cezalandırılabilmesi için suçun unsurlarının meydana gelmiş olması gerekmektedir. Bu unsurlar şu şekildedir:

Söz konusu çek, Çek Kanunu’nda belirtilen şartları taşıyor olmalıdır.
Çe ibraz süresi içerisinde bankaya ibraz edilmiş olmalıdır. Süresinde ibraz edilmeyen çeklerle ilgili, çekin karşılıksız çıkması halinde karşılıksız çek düzenlenmesi sebebiyle şikayette bulunulamaz.
Söz konusu çek ile ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmış olmalıdır. Yani düzenleme tarihinde çek sahibi çek bedelini kısmen veya tamamen bankada bulundurmadıysa, çekin arka yüzüne karşılıksızdır ibaresinin banka tarafından yazılmış olması gerekmektedir.
Çek hamili tarafından bu karşılıksız çıkan çek ile ilgili olarak şikayet hakkı kullanılmış olunmalıdır. Çünkü karşılıksız çek düzenleme suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabidir. Bu şikayet hakkı ise çek hamiline aittir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Yaptırımı Nedir?

Çek Kanunu’nun 5/1. maddesine göre karşılıksız çek düzenlenmesi suçunun yaptırımı, hamilin şikâyeti üzerine her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasıdır. Ayrıca bu para cezasının miktarı çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz.

Bu adli para cezasının yanısıra mahkemece uygulanan güvenlik tedbirleri de bulunmaktadır. Çek Kanunu’nun 5/1. maddesinde “Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir.” düzenlemesi yer almaktadır. Bu nedenle mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Faili Kimdir?

Karşılıksız çek düzenleme suçunun failleri yani bu suçu işleyenler şu şekilde olabilmektedir:

Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi ise, karşılık çek düzenleme suçunun faili bizzat hesap sahibi gerçek veya tüzel kişidir.
Çek hesabı sahibi tüzel kişi ise, karşılık çek düzenleme suçunun faili tüxel kişi asına çek düzenleyenlerdir.
Karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi ve bu çekin karşılıksız çıkması halinde ise, ayrıca bu sermaye şirketinin yönetim organı da suçun faili konumundadır.
Ayrıca şirketi ticaret siciline tescil eden şirket yetkililerinin de sorumluluğu bulunmaktadır.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Şikayet Süresi Ne Kadardır?

Karşılıksız çek düzenleme suçu, şikayete tabi bir suç olup, İcra ve İflas Kanunu m.347’de yer alan düzenleme gereğince şikayet süresi fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay ve her halükarda fiilin işlendiği tarihten itibaren 1 yıldır. Bu süreler hak düşürücü süreler olup, mahkeme tarafından kendiliğinden dikkate alınmaktadır.

Diğer taraftan şikayetçi olacak taraf çeki zamanında ibraz etmemiş ise şikayet hakkını kullanamayacaktır, süresi içerisinde ibraz edilmeyen çeklerde şikayet hakkı düşmektedir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Şikayetten Vazgeçme Mümkün Müdür?

Karşılıksız çek düzenlenme suçu şikayete tabi bir suçtur. Bu nedenle genel kural gereği şikâyete tabi suçlarda şikâyetten vazgeçme, verilen kararın kesinleşme anına kadar her zaman yapılabilir. Karşılıksız çek düzenleme suçu bakımından da şikayetten vazgeçme mümkündür. Hatta bu suç için hükmün kesinleşmesinden sonra dahi şikayetten vazgeçilmesi etkili olmaktadır. Bir diğer deyişle ve Çek Kanunu’nun 6. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; karşılıksız çek düzenleme suçu bakımından verilen hükmün kesinleşmesinin ardından şikayetten vazgeçilirse, ilk derece mahkemesi tarafından verilen hükmün tüm sonuçları ile ortadan kaldırılmasına karar verilebilecektir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Uzlaşmaya Tabi Midir?

Karşılıksız çek düzenleme suçu şikayete tabi bir suçtur. Bu suç şikayete tabi olması sebebiyle uzlaşmaya da tabi olacaktır. Çünkü uzlaşma şikayete bağlı tüm suçlarda uygulama alanı bulmaktadır.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilebilir Mi?

Bazı suçlar bakımından şartları oluşsa dahi hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilememektedir. Çek Kanunu’nun 5. maddesinin 10. fıkrasında karşılıksız çek düzenleme suçu bakımından bu kararın verilemeyeceği özel olarak belirtilmiştir. Bu nedenle karşılıksız çek düzenleme suçu söz konusu olduğunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması mümkün değildir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Bakımından Görevli Ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Karşılıksız çek düzenleme suçu bakımından görevli olan mahkeme İcra Ceza Mahkemeleridir. Yetkili olan İcra Ceza Mahkemeleri ise Çek Kanunu’nun 5. Maddesinde belirtildiği üzere birden fazla olup şu şekildedir: