- Konu Başlıkları
- İş Güvencesi İşçiye Hangi Yararları Sağlar?
- İş Güvencesinden Kimler Yararlanabilir?
- İş Güvencesi Kapsamındaki İşçinin İş Sözleşmesi Nasıl Feshedilir?
- İş Güvencesi Kapsamındaki İşçi Hangi Gerekçe İle İşten Çıkartılamaz?
- İş Güvencesi Kapsamındaki İşçi Haksız Ya Da Geçersiz Sebeple İşten Çıkartılırsa Hangi Hukuki Yolu İzleyebilir?
İş Güvencesi Nedir?
İş güvencesi, işverenin iş sözleşmesini haklı ve geçerli bir sebep olmadan keyfi biçimde feshetmesini engelleyen, işçinin korunmasını sağlayan güvencedir. Başka bir deyişle işveren ancak haklı ve geçerli bir nedene dayanarak iş sözleşmesini feshedebilir.
İş Güvencesi İşçiye Hangi Yararları Sağlar?
İş güvencesi, işçinin işveren karşısında korunmasını sağlayan, bu korumayı ise işçinin çalışma hakkının ve keyfi fesihlere ilişkin konularda gerçekleştiren kurumdur. Bu nedenle iş güvencesi işçiler için bir teminat niteliği taşımaktadır. Bu teminat bünyesinde ağırlıklı olarak şu hususları içerir:
- İşçinin işini güvence altına alır.
- İş sözleşmesinin keyfi olarak feshedilmesini engeller.
- İşverenin fesih hakkını sınırlar.
- Feshin işçi üzerindeki ekonomik ve sosyal olumsuzluklarını bertaraf eder.
- İş ilişkisine süreklilik kazandırır.
İş Güvencesinden Kimler Yararlanabilir?
İş Kanunu m. 18’e göre işçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için;
- İşyerinde otuz veya daha fazla işçi çalıştırılıyor olması,
- İşçinin en az altı aylık kıdeme sahip olması,
- İşçinin belirli konumdaki işveren vekili niteliğinde olmaması ve
- İş sözleşmesinin belirsiz süreli iş sözleşmesi olması gerekir.
Bu koşullar oluştuğu takdirde işçi iş güvencesi kapsamında olacağı için iş sözleşmesi, işverence haklı ve geçerli bir sebep gösterilmeksizin feshedilemeyecektir.
İş Güvencesi Kapsamındaki İşçinin İş Sözleşmesi Nasıl Feshedilir?
- İş Kanunu m. 19/1 uyarınca işveren iş güvencesi kapsamındaki işçisinin iş sözleşmesinin fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hükümde anılan yazılı şeklin, geçerlilik koşulu olarak kabul edilmesi ve yazılı yapılmayan feshin geçersiz sayılması gerekir. Fesih esnasında fesih sebebinin açık ve kesin bir şekilde gösterilmesi de bir geçerlilik koşuludur. Zira fesih bildiriminde sebep gösterilmemiş olması feshi geçersiz kılan nedenlerden biridir Fesih bildirimi geçerli nedenin ortaya çıkmasından sonra iyi niyet kurallarına göre belirlenecek makul bir süre içinde yapılmalıdır.
- İşverenin uyması gereken bir diğer kural da işçinin savunmasını alma zorunluluğudur. Hakkındaki iddialara karşı savunması alınmadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya yetersizliği ile ilgili nedenlerle feshedilemez. İşveren iş sözleşmesini feshetmeyi düşündüğü işçiye fesih nedenini bildirmeli, ona savunma için uygun bir süre tanımalıdır. İşçi kendisine tanınan süre içerisinde savunmasını vermezse savunma hakkından vazgeçtiği kabul edilmelidir. Belirtilen koşullar gerçekleştiği takdirde işveren işçinin iş sözleşmesini feshedebilir.
İş Güvencesi Kapsamındaki İşçi Hangi Gerekçe İle İşten Çıkartılamaz?
İş Kanunu’nun 18. maddesinde, hangi sebeplerin özellikle geçerli neden olarak kabul edilmeyeceği sayılarak belirtilmiştir. Belirtmek gerekir ki geçerli sebep olmayacak nedenler bunlarla sınırlı değildir. Bu madde dışında da geçerli sebep olmayacak nedenler söz konusu olabilir.
Madde hükmünde belirtilen başlıca geçerli neden olmayacak nedenler:
- İşyeri sendika temsilciliği yapmak,
- Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak
- Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler veya gebelik ve doğuma bağlı olarak 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek
- Hastalık veya kaza nedeniyle İş K. m. 25/I, b’de öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık
şeklinde sayılabilmektedir. Bir diğer ifadeyle iş güvencesi kapsamındaki işçiler bu nedenler gerekçe gösterilerek işten çıkartılamayacaklardır.
İş Güvencesi Kapsamındaki İşçi Haksız Ya Da Geçersiz Sebeple İşten Çıkartılırsa Hangi Hukuki Yolu İzleyebilir?
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılmaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içerisinde iş mahkemesinde dava açabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülebilir. Arabulucu ile yapılan görüşmelerin olumsuz geçmesi halinde işe iade talebiyle dava açılacaktır.
İşverenin bildirim sürelerine uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi işçinin fesih bildirimine itiraz etmesine engel olmaz. (İş K. m.17/6). Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ve feshin Kanunda öngörülen yönteme uygun yapıldığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Ancak işçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İş sözleşmesi geçerli sebep gösterilmeden feshedilen işçi eski işine dönmek istemediği takdirde, işten çıkarma işlemine karşı itiraz etmeksizin doğrudan ödenmeyen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve ücret alacağı varsa bunları talep eden bir dava da açabilir.
[widget-129]