Doğum İzni Nedir?

Doğum izni, hamile olan kadın işçinin sağlıklı bir gebelik süreci geçirebilmesi için doğum öncesi ve sonrası belirli sürelerle çalışmaya ara vermesini sağlayan ve Kanunda güvence altına alınan bir haktır. Doğum izni nasıl hesaplanır, süt izni ve ücretsiz izin kullanma hakkı nedir, doğum izni ücreti nedir, yazımızda detayları var...

Doğum İzni Nasıl Hesaplanır? Doğum İzni Hesaplama

Doğum izni nasıl hesaplanır diyorsak; gebelik süreci kırk hafta olarak baz alınır. Kadın işçinin, doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz olmak üzere toplam on altı hafta çalıştırılmaması esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önceki sekiz haftaya iki hafta eklenerek izin kullandırılır. Yani kadın işçi tekil gebeliklerde gebeliğin otuz ikinci, çoğul gebeliklerde ise otuzuncu haftasından itibaren doğum izni hakkını kullanabilir. Ancak dilerse doktor onayı ile sağlık durumu uygun olduğu takdirde gebeliğin otuz yedinci haftasına kadar çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalışıp kullanmadığı izin süreleri doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçi gebeliğin otuz yedinci haftasından itibaren çalıştırılamaz. Doğum izni hesaplama bu şekilde yapılır.

Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğum izni hesaplama bu şekilde de yapılabilir.

Doğum sırasında veya sonrasında kadın işçinin ölümü halinde kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.

Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.

Kanunda öngörülen doğum izni süresi böyle olmakla birlikte işçinin sağlık durumu ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse hekim raporu ile artırılabilir.

Kadın işçi, bu süreçte işverenden çalıştığı işten daha hafif bir işte çalıştırılmayı talep edebilir. Kadın işçinin bu suretle ücretinde indirim yapılamaz.

Doktor Kontrolleri

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Süt İzni

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu süt izni sürelerinin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını kadın işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Kısmi zamanlı ücretsiz izin hakkını kullanan kadın işçiye süt izni kullandırılmaz.

Ücretsiz İzin Kullanma Hakkı

Yukarıda anlatılan sürelerin bitiminde, çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi için kadın işçi kısmi veya tam süreli ücretsiz izin kullanabilir. Kadın işçinin ne kadar süre ile ücretsiz izne ayrılabileceği kanunda detaylı şekilde düzenlenmiştir. Doğum izni sonrasında kısmi süreli ücretsiz izin hakkı ya da tam süreli ücretsiz izin hakkı çalışana bağlı olarak planlanır.

Kısmi Süreli Ücretsiz İzin

“...doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. “

Tam Süreli Ücretsiz İzin

“İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.”

Kadın işçinin talebi üzerine doğum izni sonrasında işveren ücretsiz izin vermek zorundadır. Aksi halde iş sözleşmesinin feshi için geçerli neden oluşturacağı ve tazminat hakkı doğacağı Yargıtay kararlarında açıkça belirtilmiştir. Tam süreli ücretsiz izin yasa ile korunmaktadır.

Kısmi Süreli Çalışma Hakkı ve Şartları

Kadın işçi, doğum izni, kısmi zamanlı ücretsiz izin veya tam süreli ücretsiz izin bitiminden sonra çocuğun zorunlu ilköğretim çağına başlayacağı ay başına kadar kısmi zamanlı çalışmaya geçmeyi talep edebilir. Kadın işçi bu haktan yararlanmak istiyorsa talebini en az bir ay önceden işverene yazılı olarak bildirmelidir. Bildirimde kısmi süreli çalışmanın başlayacağı tarih ile hafta içerisinde çalışılacak gün ve saatler belirtilmiş olmalıdır. Ayrıca bildirimle birlikte eşinin çalıştığına dair belge de sunulmak zorundadır. Eşlerden birinin çalışmaması halinde kısmi süreli çalışma talebinde bulunulamaz. Ancak;

Ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor raporuyla belgelendirilmesi,
Velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması,
Üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi

hâllerinde bu şart aranmaz.

Usulüne uygun olarak yapılan doğum izni ya da ücretsiz izin sonrası kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanmalıdır. İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir. İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır. İşçinin bildiriminde belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması işveren açısından haklı fesih nedeni oluşturmaz.

Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

Kısmi Süreli Çalışmadan Tam Süreli Çalışmaya Dönme

Kısmi süreli çalışma hakkından yararlanan işçi, aynı çocuk için bir daha bu hakkı kullanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. İşçi bu talebini en az bir ay önceden işverene yazılı olarak bildirmelidir. İşçinin kısmi süreli çalıştığı zaman diliminde yerine alınan işçinin iş sözleşmesi bu durumda kendiliğinden sona erer.

Yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız üzere, kadın işçinin gebelik süreci ve sonrasını rahat bir şekilde geçirebilmesi için kanunda doğum izni ile birçok düzenleme mevcuttur. Doğum izni, süt izni, kısmı süreli ücretsiz izin ve tam süreli ücretsiz izin düzenlemelerin sağladığı haklardan yararlanmak gerek bilgi sahibi olunmamasından gerek işverenin tutumu ve işinden olma tedirginliği nedeniyle her zaman mümkün olmamaktadır. Oysaki bu haklar kanunla güvence altına alınmış ve işveren hakların kullanımını sağlamakla yükümlü tutulmuştur. İşveren gerekli olan izinleri vermeli ve bu izinlerin kullanımı nedeniyle iş sözleşmesini feshetmemelidir. Aksi halde idari para cezası ve tazminat yaptırımlarıyla karşı karşıya kalacaktır. Gebelik sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmek ve işinizle ilgili tedirginlik yaşamamak için yasal haklarınız ile ilgili uzman bir avukattan bilgi almak sizin ve bebeğiniz açısından faydalı olacaktır. Soru ve talepleriniz için bize ulaşmaktan çekinmeyiniz.

[widget-129]