Kişisel Verilerin Korunması
Türkçe

tr
Dil Seçimi

Dil Seçimi

İş Kazası Nedir? İşçinin Hakları ve İş Kazası Tazminatı

İş Kazası Nedir?

İş kazası;

  • Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
  • İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle / sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
  • Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
  • 4/1-a kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
  • Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

İş Kazasının Unsurları Nelerdir?

Bir olayın iş kazası olarak sayılabilmesi için gerekli olan unsurlar şu şekildedir:

  • Kazaya uğrayan kişi sigortalı olmalıdır.
  • Sigortalı kazaya uğramış olmalıdır.
  • Kaza Kanunda belirtilen hallerden birinde meydana gelmiş olmalıdır.
  • Sigortalı kaza sonucu bedensel ya da ruhsal zarara uğramış olmalıdır.
  • Kaza ile zarar arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. (Burada nedensellik bağının iş ile kaza arasında değil kaza ile zarar arasında olması gerekmektedir. Yani meydana gelen zarar, iş kazasından kaynaklanmalıdır.)

İş Kazası Geçiren İşçinin Hakları Nelerdir?

İş kazası geçiren işçinin hem Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan talep edebileceği hak ve ödenekler hem de işvereninden talep edebileceği tazminatlar bulunmaktadır. İşçinin SGK’dan ve işvereninden talep edebilecekleri kalemler ayrı başlıklar altında açıklanacaktır.

İş Kazası Sebebiyle İşçinin SGK’dan Talep Edebileceği Haklar Nelerdir?

İş kazası ve meslek hastalığı sebebiyle işçiye Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan sağlanacak olan haklar:

  • Geçici işgöremezlik ödeneği
  • Sürekli işgöremezlik geliri
  • Ölüm halinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması

şeklindedir. Bu nedenle iş kazası geçiren işveren Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan bu haklarını talep edebilir.

İş Kazası Hangi Kuruma Ve Hangi Süre İçinde Bildirilmelidir?

İş kazası 5510 Sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından gerçekleşmişse; bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma(SGK) da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirmek zorundadır.

Burada yapılan 2 bildirim vardır. Birincisi kolluk güçlerine yapılan derhal bildirimdir ve bunun amacı ortada bir kaza olup olmadığının anlaşılmasıdır. İkinci bildirim ise kazadan sonraki 3 gün içinde SGK’ya yapılacak olan bildirimdir.

İş kazası 5510 Sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından gerçekleşmişe; sigortalının kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, Kuruma bildirilmesi zorunludur.

Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

İş Kazası Sebebiyle SGK Tarafından Sağlanacak Ödenek Ve Haklara Sahip Olabilmek İçin Belirli Bir Prim Süresi Gerekir Mi?

İş kazası halinde SGK tarafından sağlanacak haklardan yararlanabilmek için belli bir süre prim bildirilmiş olmasına gerek yoktur. Hatta işçi işe girdiği gün kazaya uğramış olsa dahi, kazaya uğrayan sigortalı işçiye bu yardımlar yapılır.

İş Kazası Sebebiyle Yapılacak Bu Ödemelerde Ödemelere Esas Miktar Nasıl Belirlenir?

İşçiye SGK tarafından yapılacak olan ödemelere esas kazanç, sigortalının son üç aylık (PEK) kazanç ortalamasıdır. Eğer işçinin üç aylık çalışması yoksa çalıştığı dönemin kazanç ortalaması, işe girdiği gün kazaya uğradıysa iş sözleşmesinde belirlenen ücret dikkate alınmaktadır.

İş Kazası Geçiren İşçi İşvereninden Neler Talep Edebilir?

İş kazası geçiren işçi, işverene karşı şu talepleri ileri sürebilir:

  • İş Gücü Kaybı Tazminatı: Belirli derecede çalışma gücünü kaybeden işçinin işverene karşı iş gücü kaybı tazminatı talep etme imkanı vardır.
  • Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İş kazası sonucunda işçi ölmüşse işveren işçinin kalan yakınlarına destekten yoksun kalma tazminatı öder.
  • Maddi Tazminat: Somut olayın özelliklerine göre işçinin maddi kayıpları maddi tazminat kalemi olarak işverence ödenir.
  • Manevi Tazminat: İşçinin son olarak manevi tazminat talep etme hakkı vardır. İşçinin öldüğü kazalarda ise manevi tazminat ölen işçinin yakınları tarafından talep edilmektedir.

Bunlar dışında iş kazasının meydana gelmesinde işverenin Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılmayı gerektiren bir hali var ise, işveren aleyhine ceza soruşturması başlatılması da mümkündür.  

İş Kazasında İşverenin Sorumluluğu Sınırlandırılabilir Mi?

Meydana gelen iş kazalarından dolayı, işverenin sorumluluğunun belirli durumlarda sınırlandırılması mümkündür. Bu haller şu şekildedir:

  • Mücbir Sebep: Mücbir sebep, işverenin faaliyet ve işletmesi dışında oluşan kesin ve kaçınılması mümkün olmayan durumlar için söz konusudur. Mücbir sebebin varlığında işverenin olayın meydana gelmesinde veya sonuçlarının azaltılmasında bir kusurunun olmaması esastır.
  • Zarar Görenin Ağır Kusuru: İşçi çalışmasını gerçekleştirirken, kendisinden beklenen en temel basit ve olağan özeni göstermemiş ise onun bu hareketi işverenin sorumluluğunun ortadan kalkmasına teşkil edebilir. Bunun için kazaya uğrayan işçinin ağır kusurunun, illiyet bağını etkilemesi gerekmektedir.
  • Üçüncü Şahsın Ağır Kusuru: Üçüncü şahsın ağır kusuru neden-sonuç bağını kesebilecek yoğunlukta ise bu durumda işverenin sorumluluğu ortadan kalkabilir. Zira bu durumda işveren işletme tehlikelerine karşı önlem alma borcunu yerine getirdiği halde, üçüncü şahsın ağır kusuru sebebiyle iş kazası meydana gelmekte ve zarar doğmaktadır.
  • Kaçınılmazlık İlkesi: Bazı durumlarda iş kazasının olmaması için gerekli tüm şartlar bilim ve teknik kullanılarak sağlansa dahi iş kazası durumu yine de gerçekleşebilir. Bu durumda iş kazası kaçınılmaz bir biçimde meydana geldiğinden işverenin sorumluluğu ortadan kalkmaktadır.

Bu hallerde işverenin sorumluluğunun ortadan kalkıp kalkmadığı her olay için tek tek değerlendirilmelidir. Ayrıca işverenin kusursuz sorumluluk halinin söz konusu olduğu durumlar da olabilmektedir.

İş Kazası Durumunda İşçiye Ödenecek Maddi Tazminat Kalemleri Nelerdir?

İş kazası meydana geldiğinde iş kazasına uğrayan işçinin veya bazı alacak kalemleri için yakınlarının, tazminini talep edebileceği maddi tazminat kalemleri şu şekildedir:

  • Tedavi Giderleri
  • Kazanç Zararları
  • Çalışma Gücünün Azalmasından yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar
  • Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar
  • Cenaze Giderleri
  • Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Uğradığı Zararlar
  • Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri ve Çalışma Gücünün Azalmasından Yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar

İşveren İş Kazası Geçiren İşçiyi İşten Çıkarabilir Mi?

İşçinin iş kazası geçirmiş olması işverene doğrudan iş sözleşmesini haklı olarak feshetme hakkı vermemektedir. Kazaya uğrayan işçi hala o işi görmeye devam edebilecek durumda ise ve buna rağmen iş kazası geçirmesi sebebiyle işten çıkarılıyorsa, işveren aleyhine tazminat borcu doğmaktadır.  İşçinin iş kazası sebebiyle artık işi görmeye devam edemeyecek durumda olması halinde ise işveren, işçiye kazanmış olduğu işçilik alacaklarını ve iş kazası geçirmiş olması sebebiyle kazandığı haklarını sağlamalıdır.

İş Kazası Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İş kazası tazminatı hesaplanırken, işçinin kaza geçirmemiş olması durumunda elde edeceği gelir hesaplanmaya çalışılmaktadır. İş kazası tazminat miktarı hesaplamasında dikkate alınacak ilk husus işçinin almış olduğu ücret miktarıdır. Hesaplamanın doğru ve eksiksiz yapılabilmesi için işçinin almış olduğu ücretin tespiti büyük önem arz etmektedir. İş kazası tazminat isteminde aktif dönem ve pasif dönem hesapları da hesaplamaya dahil edilmektedir. Bu nedenle bir diğer etken işçinin aktif olarak çalışabileceği süredir. Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararları doğrultusunda işçiler için bu yaş sınırı 60 yaş olarak belirlenmiştir. Yaşam süresi hesaplamaya etki eden başka bir faktördür. Yaşam süresi kişinin ortalama yaşayabileceği süre dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Ortalama 70 yaşına kadar 60-70 yaş arası pasif dönem de iş kazası tazminatı için yapılan hesaplamaya dahil edilmektedir.

İş Kazası Tazminatında İndirim Yapılabilir Mi?

İş kazası tazminatı hesaplanırken, bu tazminattan indirim yapılmasına kanun tarafından izin verilen durumlar bulunmaktadır.  Bu durumlar; olayda zarar görenin kusurunun bulunması, iş kazasında ölen işçinin karısının yeniden evlenme olasılığının bulunması, zararın oluşmasına sebep olan kişinin ekonomik olarak zor durumda bulunması gibi durumlardır. Ancak tüm bu hallerde belirlenen tazminat miktarından indirim yapılıp yapılmayacağına, hakim her somut olayın gereklerine göre ayrı ayrı karar vermektedir.

İş Kazası Sebebiyle Açılacak Tazminat Davaları Ne Zamana Kadar Açılabilir?

İş kazası sonucu açılacak olan tazminat davaları Borçlar Kanunu genel hükümleri çerçevesinde 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.  Ancak meydana gelen kaza neticesinde ceza davası açılmış ve ceza davası dava zamanaşımı süresi 10 yıldan fazla ise ceza dava zamanaşımı dikkate alınmaktadır. İşçide iş kazası sonucu meydana gelen maluliyet zamanla artmaktaysa ve tam net tespit edilemiyor ise iş kazası zamanaşımı süresi maluliyet oranının kesin olarak tespitinin yapıldığı tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

İş Kazası Sebebiyle Açılacak Tazminat Davalarında Arabulucuya Başvurmak Zorunda Mıdır?

Kural olarak iş uyuşmazlıkları bakımından doğrudan dava açılamamakta olup arabulucuya başvurmak zorunlu tutulmuştur. Ancak iş kazası ve meslek hastalığına dayanan maddi ve manevi tazminat davaları ile bu alacaklarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları zorunlu arabuluculuk kapsamına dâhil edilmemiştir. Bu nedenle taraflar iş kazasına yönelik tespit, tazminat, rücu ve itiraz talepleri için arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava yoluna başvurabilmektedir.

İş Kazası Davalarında Hangi Mahkeme Görevli Ve Yetkilidir?

İş kazası davalarına yönelik tespit ve tazminat davaları bakımından görevli mahkeme İş Mahkemeleri’dir.

Yetkili mahkeme ise, genel yetki kuralınca davalının dava tarihindeki yerleşim yeri İş Mahkemesi’dir. Ayrıca zararın meydana geldiği yer mahkemesi de yetkili olduğundan zararın meydana geldiği yer İş Mahkemesi’nde de dava açılabilir. Son olarak malul olan işçinin veya ölüm halinde yakınlarının yerleşim yeri İş Mahkemeleri de bu davalar bakımından yetkili mahkeme konumundadır.

[widget-129]

Yorum Yap

Sosyal Medyada En Çok Bu Hashtag'lerle Arandık!

#işkazası #işkazasınedir #işkazasınasılolur #işkazasındaişçininhakları #işkazasındaişvereninsorumlulukarı #işkazasımadditazminat #işkazasındatazminat #işkazasıdavası #işkazasıdava
Telefon +90 (531) 582 69 34
İletişime Geç
İletişime Geç +90 (531) 582 69 34