- Konu Başlıkları
- Borç Taksitle Nasıl Ödenir? Haciz Gelen Borca Yapılacak İşlemler Neler?
- Hacizden Önce Borcun Taksitle Ödenmesi
- Hacizden Sonra Borcun Taksitle Ödenmesi
- Borcun Taksitle Ödenmesi Taahhüdüne Aykırılığın Sonuçları
Borç Taksitle Nasıl Ödenir? Haciz Gelen Borca Yapılacak İşlemler Neler?
Bir icra takibinin her aşamasında alacaklı ile borçlu anlaşarak takip konusu borcun taksitle ödenmesini kararlaştırabilirler. Zira taksitle ödeme sözleşmesi hem borçlunun hem de alacaklının menfaatine uygun bir sonuç doğurmaktadır. Bu sözleşme bir tarafta ödeme sıkıntısı içerisinde olan borçluya süre verilerek borcu ödemesine imkân tanımakta, diğer tarafta alacaklının da belirli bir süre içerisinde alacağını faizi ve tüm takip masrafları ile birlikte tahsil edebilmesine imkân tanımaktadır. Borcun taksitle ödenmesi, ödeme emrinin kesinleşmesinden sonra veya haczedilmiş malların satışından önce gerçekleşebilecek bir aşamadır. Ödenecek borç haciz aşamasından önce takside bağlanmak istenilirse, borçlunun malları haczedilemez, taksitle ödeme istemi haciz safhasından sonra gerçekleşirse haczedilen mallar satılamaz.
Hacizden Önce Borcun Taksitle Ödenmesi
Hacizden önce borcun taksitle ödenmesi istemi, hacze gidilmeden önce olabileceği gibi, haciz sırasında da olabilir. İster hacizden önce ister haciz esnasında her iki durumda da alacaklının onayı gerekmektedir. Alacaklı kabul etmeyip borçlunun mallarının haczedilmesini de isteyebilir. İcra dairesinde yapılacak anlaşmaların geçerli olabilmesi için icra müdürünün hazır bulunması gerekmektedir. Uygulamada icra müdürü önünde yapılmayan anlaşmalar ile icra takibinin durmadığı kabul edilmektedir. Hacze gidilmeden önce yapılacak taksitle ödeme anlaşmasında alacaklının hazır bulunması şekil şartı değildir, alacaklıya muhtıra gönderilerek de yapılabilir. Haciz için borçlunun ev ya da işyerine gidildiğinde borçlunun teklifi ve alacaklının rızası tutanağa kaydedilerek imzalanır. Bu durum, alacaklının haciz talebini geri almış olduğu anlamına geldiği için borçlunun malları haczedilemez. Hacizden önce taksitle ödeme durumu İcra ve İflas Kanununda açıkça düzenlenmemiş olup, alacaklı bu teklifi kabul etmek zorunda değildir. Teklifin geçerliliği alacaklının kabulü ile mümkündür.
Taahhüt edilen taksitlerin ödenmemesi durumunda 340. madde hükümlerinin (tazyik hapsi) uygulanabilmesi için taksit miktarları belirli olmalıdır.
Hacizden Sonra Borcun Taksitle Ödenmesi
Hacizden önce borcun taksitle ödenmesi sözleşmesinden farklı olarak alacaklının rızası aranmaksızın İcra ve İflâs Kanunu’nda öngörülen koşullara uygun olarak tek taraflı irade beyanı ile sonuç doğuran, borçlunun icra dairesine taksitle ödeme taahhüdünde bulunulmasıdır. Bu durum “borçlunun kanuni taksit hakkı” ya da “borçlunun yasal hakkı” olarak da ifade edilmektedir. Borcun taksitle ödemesi taahhüdünün koşulları ilgili hükümde belirlenmiştir İcra takibinin kesinleşmesi ve borçlunun mallarının haczedilmesinden sonra takip konusu borcun taksitlendirilmesi İcra ve İflâs Kanunu’nun 111. maddesinde özel olarak düzenlemiştir.
İİK Madde 111 – Borçlu alacaklının satış talebinden evvel borcunu muntazam taksitlerle ödemeyi taahhüt eder ve birinci taksiti de derhal verirse icra muamelesi durur.
Şu kadar ki borçlunun kafi miktar malı haczedilmiş bulunması ve her taksitin borcun dörtte biri miktarından aşağı olmaması ve nihayet aydan aya verilmesi ve müddetin üç aydan fazla olmaması şarttır.
Borçlu ile alacaklının borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacakları sözleşme veya sözleşmelerin devamı süresince 106 ve 150/e maddelerindeki süreler işlemez. Ancak bu sözleşme veya sözleşmelerin toplam süresinin on yılı aşması hâlinde, aştığı tarihten itibaren süreler kaldığı yerden işlemeye başlar.
Taksitlerden biri zamanında verilmezse icra muamelesi ve süreler kaldığı yerden devam eder.
Yani, hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi için;
- Borçlunun satış talebinden önce taksitle ödemeyi taahhüt etmiş olması,
Borçlu taksitle ödeme taahhüdünü yazılı veya sözlü şekilde icra dairesine ileterek gerçekleştirebilir. Borçlu eğer taahhüdünü sözlü olarak gerçekleştiriyorsa icra memurunun bu hususu tutanağa geçirmesi ve borçluya imzalatması gerekir. Borçlunun yazılı ya da sözlü olarak gerçekleştireceği borcun taksitle ödenmesi taahhüdünü alacaklının satış talebinden önce icra dairesine bildirmesi gerekmektedir.
İcra memuru muhafazası masraflı ya da kıymeti süratle düşen hacizli malların satışına re’sen karar verebilir. İcra memuru tarafından re’sen satış kararı verildiği durumlarda borçlunun taksitle ödeme taahhüdünün satışı durdurmayacağını kabul etmek gerekir. Aksi takdirde taahhüt süresince hacizli malların tamamen yok olması veya malların kıymetinin süratle düşmesi nedeniyle alacağının tamamını karşılayacak miktarda haczin yapılmış olması koşulunun ortadan kalkması söz konusu olabilecektir. Diğer taraftan taksitle ödeme taahhüdü neticesinde satışın durdurulması, vaktinden önce satış ile ilgili düzenlemenin amacına da aykırı olacaktır. Bu nedenlerle borçlu tarafından taksitle ödeme taahhüdünde bulunulsa dahi icra memuru satışı gerçekleştirebilecektir.
- Borçlunun borcuna yetecek kadar malının haczedilmiş olması,
Borcun tamamını karşılayacak miktarda malın haczedilip haczedilmediğinin tespiti edilmesi ve bu tespitin yapılmasında da haciz esnasındaki kıymet takdiri esas alınmalıdır. Taşınırlar bakımından kıymet takdiri kural olarak haciz esnasında gerçekleşir. Buna karşın taşınmazlarda kıymet takdiri iki aşamada söz konusu olmaktadır. Bunlardan birincisi haciz aşamasında, ikincisi ise satış aşamasında yapılmaktadır. Borcun taksitle ödenmesi taahhüdü satış talebinden sonra gerçekleştirilemeyeceği için, taşınmazlar bakımından da hacze bağlı bir icra takip işlemi niteliğindeki kıymet takdiri esas alınacaktır. Haciz esnasında kıymet takdiri yapılmamış ise, borçlunun taksitle ödeme taahhüdünde bulunması üzerine icra memurunun bu eksikliği tamamlayarak haczin takip konusu borcu karşılayıp karşılamadığını değerlendirmesi gerekir.
- Her taksitin borcun dörtte birinden aşağı olmayıp ilk taksitin hemen ödenmiş olması ve ödeme süresinin üç aydan fazla olmaması gerekir.
Borcun tamamını karşılayacak değerdeki malı haczedilmiş olan borçlunun taksitle ödeme taahhüdünün geçerli olabilmesi için taksitlerden birinin derhal ödenmesi, kalan taksitlerin ise en fazla üç taksitte ödenmesi gerekir.
Borçlunun taahhüt anında dörtte birini ödemesi gereken borç miktarı, yalnızca takip talebinde ya da ödeme emrinde gösterilen miktar ile sınırlı değildir. Ödenmesi gereken borcun tüm fer ’ileri ve takip giderlerinin eklenmesi ile belirlenmesi ve ödenecek taksitlerin de belirli olması gerekir.
Bu koşulların gerçekleşip gerçekleşmediğini icra memuru kendiliğinden gözetir. Şartlar gerçekleşmeden yapılmış borcun taksitle ödenmesi taahhüdü icra takibini kendiliğinden durdurmaz ve borçlunun hacizli malları satılır.
Hacizden sonra borcun taksitle ödenmesi taahhüdü borçluya Kanun’un tanıdığı bir taksitlendirme hakkıdır. Borçlu bu hakkını tek taraflı olarak icra dairesine beyanda bulunarak kullandığı için hukukî niteliği itibariyle taraf takip işlemi olarak kabul edilmelidir. Borçlunun bu hakkı kullanması bir borç ikrarı anlamına gelmez. Borcun taksitle ödenmesi her ne kadar borcunu bir defada ödeme imkânına sahip olmayan borçluya tanınmış bir hak ise de, borçlunun herhangi bir nedenle takibe itiraz edememesi nedeniyle icra takibinin kesinleşmesi halinde, borçlu hacizli malların satışını önlemek için borcun taksitle ödenmesi hakkını kullanmış olabilir. Bu ihtimalde borçlu taahhüt anında ödemiş olduğu paranın istirdadını ve kalan kısma ilişkin olarak borçlu olmadığının tespitine ilişkin menfi tespit davası açarsa, borcun taksitle ödenmesi taahhüdü tek başına borcun kabulü veya borç ikrarı olarak değerlendirilemez.
Borcun Taksitle Ödenmesi Taahhüdüne Aykırılığın Sonuçları
Geçerli bir borcun taksitle ödenmesi taahhüdüne aykırılık borçlunun tazyik hapsi ile cezalandırılmasını gerektirir.
İİK Madde 340- 111 inci madde mucibince veya alacaklının muvafakati ile icra dairesinde kararlaştırılan borcu ödeme şartını, makbul bir sebep olmaksızın ihlal eden borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir; ödemelerini tekrar keserse, hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak, bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi üç ayı geçemez.
Borcun taksitle ödenmesi taahhüdünü ihlâl fiilinde borçluya yaptırım uygulanabilmesi için, alacaklının şikâyeti gereklidir. Alacaklı, eylemin gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren üç ay ve her halde eylemden itibaren bir sene içinde, icra takibinin yapıldığı yerdeki icra mahkemesine başvurup şikâyette bulunabilir. Başvuru yazılı yahut sözlü olarak gerçekleştirilebilir. İcra mahkemesi şikâyetin süresinde yapılıp yapılmadığını kendiliğinden gözetir. Taahhüdü ihlâl nedeniyle borçlunun birden fazla kez tazyik hapsi ile cezalandırılması istenemez. Borçlu ödemediği taksiti öderse, derhal tahliye edilir.
Borçlunun taksitle ödeme taahhüdünü ihlâl etmesinin bir diğer sonucu da satış isteme sürelerinin kaldığı yerden işlemeye başlaması, alacaklının borçluya karşı cebri icra muamelelerine devam edebilmesidir. Dolayısıyla alacaklı hacizden sonra ve taksitle ödeme taahhüdünden önce muhafaza talep etmemiş ise, taahhüdün ihlali ile birlikte artık hacizli malların muhafazasını ve satışını talep edebilecektir.
Yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız üzere hacizden önce ve hacizden sonra taksitlendirme mümkündür. Bu süreçte hak kaybına uğramamanız için uzman bir icra avukatıyla icra dosyalarınızı takip etmenizi tavsiye ederiz. Borcun taksitle ödenmesi ile ilgili soru ve hukuki talepleriniz için bize ulaşabilirsiniz.
[widget-129]
