- Konu Başlıkları
- Hangi Mallar Haczedilemez?
- Tamamen Haczedilemeyen Hak ve Mallar Nelerdir?
- Kısmen Haczedilemeyen Hak ve Mallar Nelerdir?
- Hacizden Önce Haczedilmezlikten Feragat Mümkün Müdür?
- Haczedilmezlikten Feragat Mümkün Müdür?
- Haczedilmezlik Konusunda Kararı Hangi Merci Verecektir?
- Haczi Kabil Olmayan Bir Mal Haczedildiğinde Ne Olacaktır?
Hangi Mallar Haczedilemez?
İcra ve iflas hukuku dahilinde bazı mal ve hakların haczedilememesi söz konusudur. Haczedilemeyen mal ve haklar neler, tamamen haczedilemeyen mallar ya da kısmen haczedilemeyen mallar neler, yazımızda inceleyeceğiz.
Yapılacak olan haciz işlemi ile birlikte borçlunun mallarının satışı sonucu elde edilen para ile alacaklının hakkına kavuşması sağlanacaktır. Bu nedenle borçlunun parasal değeri olmayan mal ve haklarının haczedilemeyecektir. Ancak bunun yanı sıra parasal değeri olan her şeyin de haczi kabil yani mümkün değildir. Bu bakımdan haczi kabil olmayan malları kendi içerisinde, tamamen haczedilemeyen ve kısmen haczedilemeyen hak ve mallar şeklinde bir ayrımla açıklamak mümkündür. İcra İflas Kanunu’nda da böyle bir ayrıma gidilerek madde 82’de haczi caiz olmayan mallar ve haklar, madde 83’te ise haczi kısmen caiz olan mallar ve haklar sayılmıştır.
Tamamen Haczedilemeyen Hak ve Mallar Nelerdir?
Haczedilemeyen mal ve haklar dediğimizde 2 farklı durum ortaya çıkar: tamamen haczedilemeyen mallar, kısmen haczedilemeyen mallar. Tamamen haczedilemeyen mallar ya da haczi kabil olmayan mallar;
- Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar haczedilemez. Devlet malları kamuya ait olduğu için kişisel alacaklara üstün tutulamaz ve kişisel alacaklar için haczedilip satılamaz. Ayrıca belediyelerin kamu hizmetine tahsis edilen malları da haczedilemez. Ancak belediyelerin özel hukuk hükümlerine göre edindikleri hak ve malları örneğin kiralanan malları ve bunların gelirleri haczedilebilecektir. Belediyeler kamuya tahsis edilen malları ise hiçbir şekilde tamamen haczedilemeyen mallar arasındadır.
- Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya tamamen haczedilemeyen mallar arasındadır. Bu kapsamda borçlunun sanat ve mesleği için lüzumlu olan alet, edevat, kitapları ve arabacı, kayıkçı ve hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları haczedilemez. Yine aynı şekilde borçlunun mesleği için lüzumlu olan elbiseleri, örneğin bir dalgıcın dalgıç elbisesi ve tüpü, marangozun kullandığı aletleri, doktorun stetoskobu haczedilemez.
- Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu sayılabilecek eşya haczedilemez. Borçlunun konutunda aynı amaçla kullanılan eşyalardan birden fazla olması durumunda bunlardan kullanıldığı amaç için gerekli olanın bırakılması ve fazladan olan eşyalar haczedilmesi gerekir.
- Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi, hayvanlar, nakil vasıtaları, diğer eklenti ve ziraat aletleri tamamen haczedilemeyen mallar arasındadır. Borçlu sanat erbabı ise sanat ve mesleği için lüzumlu olan araç, gereç ve kitapları haczedilemez. Arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye işiyle geçimini temin eden borçlunun nakil araçları da haczedilemez. Burada bahsedilen arabacıdan kasıt otobüs veya dolmuş sahibi değildir. Küçük çaplı nakliye erbabıdır. Kargo araçları haczedilebilir.
- Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.
- Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsul için lazım olan tohumluğu tamamen haczedilemeyen mallar arasındadır.
- Borçlu bağ, bahçe veya sebze ve meyve yetiştiricisi ise, kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ, bahçe ve bu iş için lüzumlu bulunan araç ve gereçleri de tamamen haczedilemeyen mallar arasındadır.
- Türk Borçlar Kanunu’nun 510. maddesi gereğince kaydı hayatla iratlar haz olunmamak üzere tesis edilmiş ise haczedilemez.
- Ordu ve zabıta hizmetlerinde olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerinden birinin ifası nedeniyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri haczedilemez. Askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve maaşlar haczedilemez. Haczi kabil olmayan mallar bunlardır.
- Bir muavenet sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi benzer hallerde bağlanan maaşlar haczedilemez.
- Vücut bütünlüğüne ve sıhhate verilen zararlar için tazminat olarak kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar haczedilemez.
- Borçlunun haline münasip evi haczedilemez. Burada bahsedilen haline münasip evdir. Yani kişinin evi oldukça lüksse, bu evin satılarak borçlunun geçimini sürdürebileceği bir eve yetecek miktarın ayrılması ve satıştan kalan miktar ile alacaklının borcunun ödenmesi mümkündür. Borçlunun bir kredi için evini ipotek ettirmiş olması, diğer alacaklıları için meskeniyet iddiasından feragat ettiği anlamına gelmemektedir. Ayrıca meskeniyet iddia edilen taşınmazda borçlunun bizzat oturması zorunlu değildir. Borçlu kendi oturmasa bile kiraya vermiş olduğu ev hakkında meskeniyet iddiasında bulunabilir.
- Öğrenci bursları haczedilemez. Tamamen haczedilemeyen mallar arasında öğrenci bursları vardır.
Kısmen Haczedilemeyen Hak ve Mallar Nelerdir?
Kısmen haczedilemeyen mallar nelerdir dediğimizde İİK m. 83/1’de kısmen haczi caiz olan mal ve haklara yönelik düzenlemeye göre;
- Maaşlar,
- Tahsisat ve her nevi ücretler,
- İntifa hakları ve hasılatı,
- İlama müstenit olmayan nafakalar,
- Tekaüt maaşları,
- Sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar,
Borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir. Söz konusu maaş ve ücretlerden, borçlunun kendisinin ve ailesinin geçimi için zorunlu olan kısım haczedilemeyecektir. Ancak geri kalan kısım haczedilebilecektir. Borçlunun ve ailesinin geçimi için zorunlu olan kısmı icra müdürü takdir eder. Ancak haczedilecek miktar bu ücret ve maaşların dörtte birinden az olamaz.
Hacizden Önce Haczedilmezlikten Feragat Mümkün Müdür?
Haczedilmezlikten feragat hacizden önceki dönemde geçerli değildir. Böyle bir anlaşma olsa dahi geçerli sayılmayacaktır. Ancak, haczi kabil olmayan bir mal veya hak haczedilmişse, ilgililerin şikayet yoluna başvurmaması halinde, haczedilmezlikten zımnen feragat ettikleri kabul edilir.
Haczedilmezlikten Feragat Mümkün Müdür?
Haczedilmezlikten feragat hem şikayet yoluna başvurmama suretiyle zımnen hem de iradeyi açıkça beyan etmek suretiyle açık şekilde olabilmektedir. Haczedilmezlikten hangi takip için feragat edildiyse, feragat sadece o takipteki alacaklı bakımından hüküm ifade etmektedir, borçlu diğer alacaklılar için feragat etmiş sayılmamaktadır.
Haczedilmezlik Konusunda Kararı Hangi Merci Verecektir?
Tamamen haczedilemeyen mallar ve kısmen haczedilemeyen mallar konusuna değindikten sonra hangi mahkemenin haczedilemezlik kararını vereceğini söyleyelim. Haczedilmezlik konusunda karar verecek olan merci icra müdürüdür. Ancak 6352 sayılı Kanun’un 16. Maddesi ile İcra İflas Kanunu’nun 82. maddesinde değişiklik yapılmış ve icra memurunun da haczi talep edilen mal ve hakların haczinin kabil olup olmadığını değerlendirebileceği ve bu konuda talebin kabul veya reddine karar verebileceği belirtilmiştir. Yani icra müdürü ve icra memuru haczedilmezlik konusunda takdir yetkisi ve karar verme yetkisi bulunmaktadır. İcra memuru bu takdir yetkisini kullanırken haciz tutanağında takdir yetkisini neden olumlu veya olumsuz yönde kullandığını da gerekçesiyle bildirecektir.
Haczi Kabil Olmayan Bir Mal Haczedildiğinde Ne Olacaktır?
Haczi tamamen veya kısmen mümkün olmayan bir mal haczedildiğinde, icra müdürü veya icra memuru tarafından yapılan bu haksız haciz kararına ve işlemine karşı şikâyet yoluna başvurmak mümkündür. Bu şikâyet 7 gün içinde İcra Mahkemesi’ne yapılacak ve bu mahkemece incelenecektir. Yedi günlük şikâyet süresi haczin öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Şikâyeti süreye bağlı olmayan bazı süresiz şikâyet halleri vardır. Bu haller;
- Devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin mallarının haczedilmesi hali ve
- Borçlu için önemli olan yani çok gerekli (örneğin giyecek, yiyecek vs.) şeylerin haczedilmesi halidir.
Bu iki halde haczedilen malların haczi kabil olmayan mallar arasında olduğundan süresiz şikâyet yoluyla ileri sürülebilmektedir. Hangi mallar haczedilemez diye merak ediyor, haczi kabil olmayan mallar ya da haczi caiz olmayan mallar hakkında bilgi almak istiyorsanız avukatlarımıza ulaşabilirsiniz.
[widget-129]
